Đình Phú Mỹ là một trong những thiết chế văn hoá – cơ sở tín ngưỡng thân quen, gắn bó với người dân xã Phú Hội hàng trăm năm nay, Đình tọa lạc tại ấp Phú Mỹ II, xã Phú Hội. Năm 2005, Đình Phú Mỹ được UBND tỉnh Đồng Nai công nhận và xếp hạng cấp tỉnh của tỉnh Đồng Nai Di tích lịch sử - Kiến trúc nghệ thuật và cũng là 1 trong số 19 di tích lịch sử, văn hoá, kiến trúc nghệ thuật đã được xếp hạng cấp tỉnh.
Với bề dày lịch sử trên 200 năm, Đình Phú Mỹ, xã Phú Hội là một kiến trúc cổ của huyện Nhơn Trạch nói riêng và của tỉnh Đồng Nai nói chung, nơi in rõ dấu ấn cuộc sống của những thế hệ tiền nhân trên mảnh đất này. Đình Phú Mỹ nằm trên ngọn đồi với diện tích hơn 7000m2, nấp bóng dưới những tán cây cây sao, cây dầu tạo khung cảnh vừa thâm nghiêm, vừa gần gũi. Nền và móng của đình được làm bằng đá ong, một loại vật liệu xây dựng tự nhiên sẵn có ở vùng đất Nhơn Trạch, mái đình được lợp bằng ngói âm dương, gỗ làm đình được làm bằng gỗ căm xe, kết cấu của đình được bố trí theo ba dãy: tiền đình, chánh điện, nhà khách và nhà bếp. Trong mỗi gian bốn cây cột gỗ làm trung tâm, bốn phía xung quanh được mở rộng bằng các bộ kèo. Đây là một ngôi đình đẹp, còn giữ được nét nguyên sơ của buổi ban đầu, tiêu biểu cho đình làng vùng Nam bộ…Đình Phú Mỹ thờ thần Thành Hoàng Bổn Cảnh, vị thần của làng. Ngài thay mặt nhà vua bảo vệ dân làng có cuộc sống an cư, lạc nghiệp, phù hộ cho mưa thuận gió hoà. Ngoài ra, đình còn thờ các vị Tiền hiền, Hậu hiền, Tiền sư, Tiền bối, những người có công lớn trong việc mở mang vùng đất mới này. Nhiều bức hoành phi, câu đối sơn son thiếp vàng, ghi công đức các vị tiền nhân được treo ở đình làng đặt tại các vị trí trang trọng.
Có thể nói, Đình Phú Mỹ là một di sản văn hóa vật chất với nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc mang nét cổ kính trang nghiêm cung đình pha lẫn chất dân gian trong nghệ thuật tạo hình, cùng với kho tàng văn hóa tinh thần phong phú thông qua các hình thức sinh hoạt dân gian, các sinh hoạt lễ hội mang đậm chất cộng đồng làng xã của cư dân phương Nam từ buổi đầu dựng làng lập ấp. Ngoài việc lưu giữ được những giá trị văn hóa được kết tinh qua bao đời của người dân Nhơn Trạch từ thuở khai làng lập ấp. Đình Phú Mỹ còn có điểm đặc biệt so với mọi ngôi đình khác chính là sự ra đời, tồn tại và ý nghĩa của ba bức hoành phi được treo trang trọng trong Đình: “Hồ nhiên nhi thiên; Chí vọng thâm ân; Minh hoài hậu đức”. Có thể hiểu nôm na là: Công ơn của Người lồng lộng như trời cao, đức của Người còn lưu mãi muôn đời. Ba chữ đầu của ba câu thơ là Hồ, Chí, Minh ghép lại là tên lãnh tụ Hồ Chí Minh, được những người nhiều chữ vùng Phú Hội chọn để làm bức hoành phi thờ Bác Hồ khi hay tin Bác qua đời (tháng 9/1969) nhằm qua mắt quân thù thời kỳ đó…Đây là cách thờ Bác Hồ độc đáo của Đình Phú Mỹ nói riêng trong thời kỳ đất nước còn chiến tranh. Và câu chuyện về 3 bức hoành phi đó như là một huyền thoại quý báu của người dân xã Phú Hội được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác…
Kiến trúc bên trong Đình Phú Mỹ
Hằng năm, Hội đình Phú Mỹ ngoài việc tổ chức lễ kỳ yên truyền thống của tín ngưỡng dân gian vào các ngày 15 và 16 tháng 11 âm lịch thì Hội đình còn tổ chức lễ dâng hương tưởng nhớ Bác Hồ, đó là một nét sinh hoạt văn hóa truyền thống mang tính giáo dục cao, đáp ứng nhu cầu tâm linh của người dân Phú Hội…
Trong những năm gần đây, Phú Hội cũng đang theo đà phát triển của huyện Nhơn Trạch theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Kinh tế phát triển đã tạo cho vùng đất thuần nông xưa kia thay đổi bằng diện mạo mới. Ngoài những mặt tích cực của nó thì cũng có nhiều những hệ lụy mang lại từ mặt trái của nền kinh tế thị trường. Người dân, đặc biệt là thế hệ trẻ đang dần xa rời với những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc, các biểu tượng văn hóa truyền thống dần bị lãng quên và không còn nhiều người lưu tâm, xem trọng những giá trị văn hóa của đình làng. Phát triển nền kinh tế thị trường là một quy luật tất yếu của xã hội, tuy nhiên phát triển phải đi đôi với bền vững. Muốn phát triển bền vững, thì các cơ quan quản lý văn hóa cần có những giải pháp thông tin, tuyên truyền giáo dục, đặc biệt đến thế hệ trẻ về cội nguồn, sự kính trọng, trân trọng những di sản văn hóa mà cha ông gây dựng. Qua đó, có ý thức giữ gìn, bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa đó.
Đoàn Mai